tarih bilimine giriş
TARİH VE TARİHİN ÇAĞLARA AYRILMASI
Tarih ve Özellikleri Tarihe Yardımcı Bilimler ve Tarihte Zaman
Geçmişte yaşamış olan toplulukları belgelere dayanarak, yer ve zaman göstererek, sebep-sonuç ilişkisi içerisinde izleyen ve objektif olarak açıklayan bir bilimdir.
Tarihin Özellikleri :
1- Geçmiş olayları inceler.
2- Belgelere dayanmalı ve objektif olunmalıdır.
3- Yer ve zaman belirtilmelidir.
4- Sebep sonuç ilişkisi olmalıdır.
5- İnsanlar tarafından meydana getirilirler.
6-Tarihi olaylar tekrarlanamaz. Deney ve gözlem
yapılamaz.
7- Olayın meydana geldiği devrin şartları ve değer
yargıları iyi bilinmelidir.
8- Araştırma mümkün olduğu kadar olayın geçtiği yerde yapılmalıdır.
TARİHİN YÖNTEMİ
1. TARAMA (Kaynak Arama)
b. TASNiF (Sınıflandırma)
c. TAHLiL (Çözümleme)
d. TENKiT (Eleştiri)
e. TERKiP (Sentez)
. Kaynaklar oluþtuðu döneme ve tarihçinin kullaným önceliðine göre iki
gruba ayrýlýr:
1. Birinci elden kaynaklar:Tarihî olayýn geçtiği döneme ait her türlü bulgudur.
2. İkinci elden kaynaklar: Olayýn geçtiği döneme yakın ya da o dönemin kaynaklarından yararlanılarak meydana getirilen eserlerdir.
Ayrıca tarihî kaynaklar bilgi veren kaynağın ve malzemenin türüne göre şu şekilde sınıflandırılır.
1. Yazılı kaynaklar: Ferman, mühür, para, gazete, hatýra vb.
2. Sözlü kaynaklar: Destan, efsane, hikâye, şiir vb.
3. Kalıntılar: Arkeolojik buluntular; taş, toprak, kemik, madenden yapılmış eşyalar, mezarlar vb.
4. Çizili, sesli ve görüntülü kaynaklar: CD, film, fotoğraf, resim vb.
5. Tarihin Tasnifi (Sınıflandırılması)
a. Zamana Göre Tasnif
b. Mekâna Göre Tasnif
c. Konuya Göre Tasnif
Coğrafya : Yer bilimi
Arkeoloji : Kazı bilimi
Etnoğrafya : Öz kültür bilimi Paleografya : Yazı bilimi
Nümizmatik (Meskukat) : Para bilimi
Sosyoloji : Toplum bilimi
Kronoloji : Takvim bilimi
Filoloji : Dil bilimi
Heraldik : Arma bilimi
Sigilografya : Mühür bilimi
Antropoloji : Irk Bilimi
Tarihte Zaman
▪ Tarih biliminde olayların oluş sırasını
belirleme ihtiyacı belli zaman dilimlerinin
oluşturulmasında etkili olmuştur.
▪ Tarihin yüzer yıllık bölümlere ayrılmasıyla yapılan bölümlenmeye yüzyıl denmiştir.
▪ Tüm insanlığı etkileyip önemli bir olay ile başlayıp yine önemli bir olayla biten,
siyasi, sosyal, ekonomik yönden benzerlikler gösteren dönemlere ise ÇAĞ denmiştir.
▪ Olayların oluş sırasını belirleyen çizelgelere takvim denmiştir. GÜNEŞ YILI VE AY YILI OLMAK ÜZERE İKİ ÇEŞİT TAKVİM VARDIR.
Türklerin Kullandığı Takvim Çeşitleri :
1-12 Hayvanlı Takvim : Güneş yılı esaslıdır. Her yıla bir hayvan ismi verilir. 12 aydan oluşur.
2- Hicri Takvim : Ay yılı esaslıdır. İlk kez Hz. Ömer zamanın da kullanılmaya başlanmıştır. Hicret başlangıçlıdır.
3- Celali Takvim : Büyük Selçuklu Devleti’nde Melikşah zamanında ayrıca Harzemşahlar ve Babürler tarafından da kullanılmıştır. Güneş yılı esaslıdır. İran kökenlidir.
4- Rumi (Mali) Takvim : Güneş yılı esaslı bir takvimdir. Osmanlılarda IV. Mehmet zamanında kullanılmaya başlanmıştır. Sadece ekonomik alanda kullanılmıştır. Hicret başlangıçlıdır.
5- Miladi Takvim : 1 Ocak 1926’dan itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Mısırlılarve Romalılar geliştirmiştir. Hz. İsa’nın doğumu (Milad-0) başlangıç kabul edilmiştir
TARİHİN ÇAĞLARA AYRILMASI
Tarih Öncesi Devirler Tarihi Çağlar
İlkçağ
(MÖ 3000 –Başlangıç:
Yazının bulunması
Bitiş : MS 375)
Kavimler Göçü Çağlar içerisinde en uzun olanıdır.
ORTAÇAĞ
Başlangıç: ( MS 375 - Kavimler Göçü
Bitiş : 1453) İstanbul’un Fethi
YENİÇAĞ (1453 – 1789 )
Başlangıç: İstanbul’un Fethi
Bitiş : Fransız İhtilali
YAKINÇAĞ
( 1789 - ? )
Başlangıç: Fransız İhtilali
Bitiş : Günümüzde hala devam ediyor.
TAŞ DEVRİ
Üç devre ayrılır:
A-KABATAŞ : ESKİ TAŞ (PALEOLİTİK) Çağı (MÖ 600.000 - 10.000):araç gereç yapımı yoktur. İnsanlar
toplayıcılıkla geçinmektedir. En ilkel ve en uzun
dönemdir.
B-YONTMATAŞ : (MEZOLOTİK) ÇAĞI (MÖ 10.000 - 8.000):araç-gereç yapımı başlamıştır.
Avcılık başlamış, insanlar mağaralara çekilmişlerdir.
Mağara duvarlarındaki resimlere ilk defa rastlanmıştır. Devrin sonlarına doğru ateş bulunmuştur. Bu çaðýn en özgün buluntularý çakmak taþýndan yapılmış, MİKROLİT adı verilen ve günlük yaşamda kullanılmaya yönelik küçük araç gereçlerdir.
C- CİLALITAŞ : Yeni Taş (Neolitik) Çağı (MÖ 8000 - 5500): Topraktan araç-gereç yapımı başlamış seramik sanatının temeli atılmıştır
Üreticilikle birlikte yerleşik hayat başlamıştır.
Hayvanlar evcilleştirilmiştir. Bitki liflerinden elbiseler yapılmış. Ticaretin temelleri atılmıştır.
Not: Cilalıtaş ile Bakır Dönemi arasındaki geçiş
dönemine Kalkolitik Dönem denir.
Çayönü Türkiye’de ve Güneydoðu Avrupa’da Yeni Taş Çağında kurulan İLK KÖY YERLEŞİM YERİ, Konya’da bulunan Çatalhöyük ise insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilmektedir.
MADEN DEVRİ
Üç devre ayrılır :
a-Bakır Dönemi : İnsanlığın ilk kullandığı maden Bakırdır.
Bakırın kullanılması ile maden devri başlamıştır.
b-Tunç Dönemi : İnsanlar bakır ve kalayı karıştırıp
tunç elde etmişlerdir. Devlet düşüncesi ortaya çıktı ve
ilk site devletleri, arkasından büyük devletler kuruldu.
. Bu devirde yazının bulunmasıyla Tarih Çağlarına geçilmiştir.
C-DEMİR DÖNEMİ : Devrin sonlarına doğru yazı bulunmuştur.
üretim artmış, ticaret ve silah yapım teknikleri gelişmiştir. Küçük şehir devletlerinin yerini büyük devletler almaya başlamıştır.
Tarih Öncesi Devirlerin Özellikleri :
1- Tarih öncesi dönemlerin devirlere ayrılmasında,
kullanılan araç ve gereçlere dikkat edilir.
2- Tarih öncesi dönemlere Karanlık Dönemlerde denir.
3- Devirler tüm toplumlarda aynı anda yaşanmamıştır.
4- Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamamıştır.
5- İnsanların ihtiyaçları icatları ortaya çıkarmıştır.
Tarihi Çağları Özellikleri
1- Yazının bulunuşundan günümüze kadar geçen süreyi kapsar.
2- Tarih, öğrenmeyi ve araştırmayı kolaylaştırmak içindir çağlara ayrılmıştır.
3- Önemli toplumsal olaylar çağ başlangıcı olarak kabul edilmektedir. 4- Bütün devirler tüm toplumlarda aynı anda yaşanmamıştır.