ROMA İMPARATORLUĞU TÜRK GÖÇLERİ

Roma İmparatorluğu:

Roma İmparatorluğu M.Ö. 133 yıllarında Anadolu’da ki Helenistik Krallıkları ortadan kaldırmış ve Anadolu’ya egemen olmuştur. Anadolu, Roma döneminde gelişmiştir. Romalılar Anadolu kentlerini düzenli yollarla birbirine bağlamışlar ve Anadolu kentlerini imar ve inşa etmişlerdir. Roma İmparatorluğu 395’te ikiye ayrılınca Anadolu, Doğu Roma’nın egemenliğinde kalmıştır. 7. yy.dan itibaren Bizans, İslam Orduları’nın saldırılarına uğramış ve Anadolu’nun güney bölgesi Müslümanların eline geçmiştir. Anadolu’yu 11. yy.da Selçuklu Türkleri ele geçirmiştir.
Anadolu’da, Roma’dan kalma önemli sanat eserleri;

Bozdoğan Kemeri, Çemberli Taş (İstanbul), Augustos Tapınağı(Ankara), Roma Hamamı (Ankara), Aspendos Tiyatrosu(Antalya).

Bizans’tan Kalma Sanat Eserleri :

Bizans’ın en ünlü mimari eseri Ayasofya Kilisesidir. Ayrıca, İstanbul’da bulunan Yerebatan Sarayı (Sarnıcı), 1001 Direk Sarnıcı, Hora Kilisesi, Ayairini Kilisesi, Baküs ve Sergios Kiliseleridir.

Roma “Medeniyetinin” Özellikleri :

1) Roma Medeniyetinin oluşmasında en çok katkısı olan medeniyet Yunan Medeniyetidir.
2) Roma Medeniyeti, günümüz Avrupa Medeniyetine en çok hukuk alanında katkı yapmıştır. Romanın en eski kanunlarına 12 Levha Kanunları denir.
3) Roma’da en çok gelişen sanat dalı mimaridir. Mimaride hamamları, su kemerleri, tapınakları, köprüleri, tiyatroları ünlüdür.
4) Romalılar dini inanç alanında Yunanlıların çok tanrılı inancını benimsemişlerdir. Hıristiyanlığın ortaya çıkması uzun iç çatışmalara sebep olmuştur. M.Ö. 381’ de ise devletin resmi dini olarak Hıristiyanlık benimsenmiştir.
5) Roma’da devlet yönetiminde krallık, cumhuriyet ve imparatorluk dönemleri yaşanmıştır. Cumhuriyet döneminde ülkeyi Konsül adı verilen liderler yönetmiştir. Kargaşa ortamlarında ise yetkileri sınırsız diktatör adlı yöneticiler görev yapmışlardır. Cumhuriyet döneminde Senato ve Curia adlı meclisler yönetimde söz sahibi olmuşlardır.
 Roma’da halk sosyal sınıflara ayrılmıştır. Bunlar;

Patriciler(Soylular), Plepler(Hürler), Yanaşma ve Köleler olmak üzeredir. Roma’da bulunan sınıf kavramı sürekli iç çatışmalara sebep olmuştur.                                                          Roma hukukuna göre aile reisi olan babanın çocukları ve torunları üzerindeki yetkisi sınırsızdır. Roma’da kölelik yaygındır. Toplumsal eşitsizlik Hıristiyanlığın yayılışını kolaylaştırmıştır.
 Romalılar Mısır Takviminden yararlanarak Jülyen Takvimini düzenlemişlerdir. Yunanlılar’ dan aldıkları Fenike Alfabesini, Latin Alfabesi adıyla yeniden düzenlemişlerdir. Latince Roma döneminde bilim ve kültür dili olmuştur.
NOT: Roma Devleti sömürgeci karakterde bir devlettir. Romanın yıkılışında sınıflar arası çatışma, din çatışması, ahlaksızlık ve Kavimler Göçü etkili olmuştur..

Orta Asya’dan Türk Göçleri:

Türkler Anavatanda çeşitli sebeplerle dünyanın çeşitli yerlerine göç etmiştir.Bu göçler M.Ö 1700 yıllarına doğru yoğunlaşmış ve M.S 11.yy kadar devam etmiştir.

Göçlerin sebepleri:

a)İklim ve Coğrafi şartların yaşamaya elverişli olmaması.
b)Nüfus artışı
c)Salgın hastalıklar
d)Dış baskılar
e)İç mücadeleler
f)Özgürlüğe düşkün olma
g)Daha iyi yaşam koşullarına kavuşma arzusu


Orta Asya’dan göç edenler M.Ö en çok güneydoğudaki Çine gidip yerleşmişlerdir.Ayrıca;Hindistan,Avrupa, İran,Mezopotamya,Amerika gibi topraklara da göçler olmuştur.Amerikan yerlilerinin Orta Asya kökenli oldukları anlaşılmıştır.                Anayurt’tan son büyük göç dalgası 11.yy’da Oğuzların İslam dünyasına yönelmesi ile yaşanmıştır.M.S’ki göçler genellikle Karadenizin kuzeyinden Avrupa’ya doğru gerçekleşmiştir.

Göçlerin Sonuçları:

a)Orta Asya Türk kültür ve uygarlığı dünyaya yayıldı.

b)Türk toplulukları gittikleri ülkelerin insanları ile karışıp kaynaşmışlardır.Yeni topluluklar ve kültürler ortaya çıkmıştır.Türk toplulukları farklı kültürel gelişim göstermişlerdir.

c)Anayurtta Türk nüfusu azalmış ancak bitmemiştir. Anavatanda kalan Türk toplulukları çok sayıda devlet kurmayı başarmışlardır.

NOT:Türklerin atı evcilleştirmeleri ve tekerleği kullanmaları göçleri kolaylaştırmıştır.Türkler göç ettikleri ülkelerde yaşayan milletleri en çok askeri teşkilatları ile etkilemişlerdir.Ayrıca;teşkilatçılıkları,Giyimleri ve Maden işleme teknikleri de diğer milletlerce örnek alınmıştır.Avrupa toplumları,Pantolonu Hunlar’dan öğrenmiştir.

Türk Adının Anlamı:

Türk adı 6.yy’dan itibaren kullanılmaya başlanmıştır.Bu adı ilk kullanan Göktürkler olmuştur..Türk adının manası konusunda bilim adamları değişik fikirler ileri sürmüşlerdir.Bunlardan birincisine göre Türk; doğan, türeyen, çoğalan anlamına gelmektedir.Bu görüşü savunanlar Türk adının, “Türemek”fiilinden geldiğini ileri sürerler.İkincisine göre ise; güçlü, kuvvetli,kudretli manasındadır.Bu görüşü savunanlar,Uygurca da “Erk” kelimesinin güç manasına gelmesini tezlerine dayanak yaparlar.

Türk kelimesi coğrafi bir ad olarak ilk olarak Bizans kaynaklarında yer almıştır(6.yy).Tarihi süreç içerisinde;Orta Asya,Doğu Avrupa,Anadolu ve Mısır için Türkiye adı kullanılmıştır.Bu durum Türk boylarının değişik coğrafyalara göç etmesi ve devletler kurmalarından kaynaklanmıştır.Türk adı, 8.yy dan kalma Orhun Anıtlarında da yer alır.



TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞLARI VE İLK TÜRK DEVLETLERİ


Asya Hun Devleti(M.Ö 220-216)

.Hunlar hakkında en eski bilgi, M.Ö 318 tarihinde Çinlilerle yapılan bir anlaşma belgesinde yer alır.Hunlar’ın bilinen ilk hükümdarı Teomandır.(M.Ö 220-209)Teoman döneminde, Çinliler Çin seddi’nin yapımını tamamlamışlardır(M.Ö214).Bu seddin yapılmasında,Hunlar’ın Çin için tehdit oluşturması etkili olmuştur.

Hunlar en parlak dönemlerini Mete hanla yaşamışlardır(M.Ö 209-174).                                          Mete bütün Türk kavimlerini tarihte ilk defa tek bayrak altında toplamıştır.                                       Mete hun sınırlarını batıda Hazar denizine,doğuda Mançurya’ya kadar genişletti.                       Yüeçiler adlı kavmi yenilgiye uğratarak Afganistan taraflarına göç etmek zorunda bıraktılar. Hunlardan toprak isteyen Tunghuları yendi.                                                                                Mete han Çine karşı üç sefer yaptı.Çini yenilgiye uğrattı.                                                              .Çin yıllık vergi vermeyi kabul etti.                                                                                            Mete’nin Çini topraklarına katmamasının sebepleri şunlardır:

-Çin Milletinin Hunlara göre, nüfusça çok kalabalık olması.

-Geçmişte Çine gidip yerleşen Hun topluluklarının benliklerini kaybetmiş olması.

Mete han, onluk sisteme dayalı yeni bir ordu düzeni kurdu.                                                            Mete ülkesini sağ ve sol olarak ikiye ayırarak yönetti.Mete’nin oluşturduğu idari ve askeri düzen daha sonra kurulan tüm Türk devletleri tarafından örnek alındı. Mete Han M.Ö 174 tarihinde öldü.Yerine Oğlu Ki-ok(Kiyük) Hakan oldu.Ki-ok da Çine karşı birçok sefer yaptı..Hun Çin mücadelesinin temel sebebi,her iki tarafında ipek yoluna hakim olmak istemesidir.Hun devleti Ki-ok döneminde gücünü korudu. Çinin İpek yoluna hakim olması Hunları ekonomik alanda zayıflattı.Ekonomik sorunlar iç mücadeleleri hızlandırdı.                                                             Çin devleti Hunları yok etmek için siyasi,ekonomik,askeri ve kültürel tedbirler aldı.Bunlar;

*Hun stilinde ordular oluşturulması.

*Çin sınırına yakın topraklarda yaşayan Hun boylarının Çine götürülüp,Çinlileştirilmesi.Bu amaçla sınır boylarında koloniler oluşturulması.

*Hun sınırında set inşa edilmesi.

*Çinli prenseslerin Hun beyleri ile evlendirilerek, Hunların içten karıştırılması.

Çin İmparatorluğu,Hunları sadece askeri yollardan durduramamıştı.Bu nedenle Hunları zayıflatacak yeni planlar yaptılar..Çin dilini,kültürünü ve dinini benimsettikleri boylar aracılığı ile diğer Hun boylarını etkilemeye çalıştılar.

Hun hükümdarı Hohanyeh, M.Ö 56 tarihinde Hun meclisinde(Kurultay) sıkıntılardan kurtulabilmek için Çine bağlanmanın gerekli olduğunu açıkladı.Bu teklife Hakanın kardeşi Çiçi karşı çıktı..İki kardeş arasındaki mücadele Hunların ikiye ayrılmasına sebep oldu.              Çiçi batıya doğru çekildi ve batı hun devletini kurdu..Bu hükümdar öldükten sonra taht kavgaları tekrar başladı.Hunlar tekrar birleşmemek üzere Kuzey ve Güney Hunları olarak ikiye ayrıldılar(48).

Sienpiler adlı kavim Kuzey hunlarına son verdi(156).Kuzey Hunları ileride Volga ırmağını geçerek kavimler göçünü başlattı.Güney Hunlarına ise Çinliler son verdi(216).Güney Hunlarına bağlı boylar içine karşı isyan ederek Tabgaçlar,Avarlar ve Göktürkler gibi devletler kurmuşlardır.

NOT:Hunlar Anavatanda kurulan ve tarihi bilinen ilk Türk devletidir.Merkezleri Ötügen’dir.Tarihte ilk defa Türk birliğini kurmuşlardır..



KAVİMLER GÖÇÜ:

Hunların 375 tarihinde Volga(İdil)ırmağını geçip Avrupa’ya yürümesi ile başlayan göç hareketine tarihte “BÜYÜK KAVİMLER GÖÇÜ” adı verilir. 

Hunlar İdili geçtikten sonra ilk olarak Alanlar’ın topraklarını işgal ettiler.Daha sonra Vizigot ve Ostragotların topraklarını işgal ettiler.

  Bu tarihlerde Avrupa’da Roma İmparatorluğu yaşıyordu.Romalılar doğu Avrupa’da yaşayan kavimlere barbarlar adını veriyordu.Romalılar kavimler göçü sonucunda topraklarına giren kavimleri engelleyemediler.Roma toprakları yağmalandı.Kavimler göçü Avrupa’da yüz yıl devam eden toplumsal ve siyasal karışıklığa sebep oldu.

Sonuçları:

*Günümüz Avrupa Milletleri oluştu.Günümüz Avrupa devletlerinin temelleri atıldı.Avrupanın etnik ve siyasi yapısı değişti(En önemli sonuç).

*Roma İmparatorluğu doğu ve batı olarak 395 tarihlerinde ikiye ayrıldı.Batı Roma 476 tarihinde yıkıldı.

*Batı Romanın yıkılmasından sonra Avrupa’da “Feodalite”rejimi ortaya çıktı.

*Germen kavimleri arasında hırıstıyanlık yayıldı.

*Orta Asya Kültür ve Uygarlığı Avrupa’da yayıldı.

*Avrupa’da ilk Türk devleti kuruldu.

*Tarihçiler kavimler göçünü ilk çağın sonu ,orta çağın başlangıcı olarak aldılar.



Avrupa Hunları(375-469):

375 tarihinde Volga Irmağını geçen Hunlar, BALAMİR idaresinde batıya doğru ilerlediler.400 yıllarına doğru ORTA AVRUPA’DA MACARİSTAN’A ulaştılar ve burada Etzelburg kentini merkez seçerek devletlerini kurdular.Hunlar Avrupa’da hakimiyet kurarken, Germen kavimleri,Bizans İmparatorluğu ve Batı Roma İmparatorluğu ile mücadele ettiler.

Balamir’den sonra Hun tahtına Yıldız(Uldız) geçti.Yıldız Atilla’nın son dönemlerine kadar uygulanacak olan Hun dış siyasetini belirledi.                                                                            YILDIZIN DIŞ SİYASETİNE GÖRE;                                                                                                                Doğu Roma(Bizans) baskı altında tutulacaktı.                                                                                    Batı Roma ile iyi ilişkiler kurulacak ve birlikte hareket edilecekti.                                           .. Hun orduları Tuna Irmağını geçerek Bizans topraklarına akınlarda bulundular..Yıldızdan sonra,Karaton ve Rua adlı hükümdarlar görev yaptı.Rua zamanında, Bizans imparatorluğu yıllık vergiye bağlandı(422).