türklerin tarih sahnesine çıkışları ilk türk devleteleri

. Türk Adının Anlamı :
Türk kelimesi bugünkü şekliyle ilk olarak Orhun Alfabelerinde geçmektedir.
Kelimenin gelişimi TÖRÜK – TÜRÜK - TÜRK şeklinde olmuştur. Ne anlama geldiği konusunda değişik görüşler bulunmakla birlikte yaygın olarak Güçlü,Kuvvetli,Töreli anlamları kabul edilmektedir.
Bunun dışında yaratılmış, türemiş anlamına geldiğini öne süren görüşler de vardır.
Türk kelimesini, Türk devletinin resmi adı olarak ilk kullanan siyasi kuruluş “ Göktürk Devleti” dir.
2. TÜRKLERİN İLK ANA YURDU :
Türkler’ in ilk Anayurdu “ Orta Asya” dır. Orta Asya doğuda Kingan dağlarından batıda Hazar denizine, kuzeyde Sibirya kıyılarından,güneyde Himalaya ve Karanlık dağlarına kadar uzanan çok geniş bir bölgedir.
Orta Asya içerisinde Türkler’in ilk yaşadıkları yerler Altay-Sayan dağlarının kuzeybatısı ile Hazar denizinin kuzey doğusu arasındaki düzlüklerdir.

3. TÜRKLERİN TARİH BOYUNCA YAYILDIKLARI BÖLGELER :
Yenisey’de Andronova denilen yerdeki bulgular sebebiyle Altaylılar Andronova insanı adını almıştır. Altaylılartürklerin ilk ataları olarak kabul edilmektedirler. (Proto Türkler).Bunlar MÖ.1700’den itibaren Altay ve Tanrı dağları çevresine yayılmaya başlamışlardır.
MÖ.1100’de başlayan göçler Çin’in Kansu ve Ordos bölgelerine olmuştur. Burada oluşturulan kültüre
Karasuk kültürü denilir.

MÖ.700 yıllarından MS.11.yy.a kadar Türkler sürekli hareket halinde olmuşlardır.
Özellikle MS den sonra olan göçler daha geniş çaplı olmuş ve önemli tarihi sonuçlar doğurmuştur.                            Batıya yapılan göçler Hazar denizi ve Karadeniz’in kuzeyinden                                 olmuş, Balkanlar ve Orta Avrupa’ya kadar gidilerek buralarda Hunlar-Avarlar-Bulgarlar-Macarlar-Peçenekler
-Kumanlar-Oğuzlar gibi devletler kurmuşlardır. Afganistan ve kuzey Hindistan’a göç edenler Akhunlar ( Eftalitler) devletini kurmuşlardır.
11.yy.da kalabalık oğuz boyları Anadolu’ya yoğun olarak göç etmeye başladılar.
Bunun sonucunda Anadolu’da Türk Tarihi başladı. (İlk Türk devletleri,Anadolu Selçuklu Devleti, Anadolu Selçuklu Beylikleri,Osmanlılar,TC.)
türklerin tamamı Orta Asya’dan göç etmemiş, kalanlar Hun, Göktürk, Uygur gibi güçlü devlet ve İmparatorluklar kurmuşlardır.

Göçlerin Nedenleri : 
İklim koşulları
Toprak ve otlakların verimli olmaması 
Hayvan hastalıkları
Nüfusun artmasıyla ekonomik kaynakların azalması
Türk boylarının kendi aralarındaki mücadeleleri
Dış baskılar (Çin,Moğol baskıları)
B. İLK TÜRK DEVLETLERİ

1. BÜYÜK HUN DEVLETİ (ASYA HUN DEVLETİ) :
Hunlar hakkında ilk bilgi MÖ.318 yılında Çinlilerle –Türkler arasında yapılan antlaşmadan bahseder.(Çin belgesi) MÖ.3.yy.da Hunlar Çinliler için korkutucu bir güç haline gelmişler, Çin’e çok sayıda akınlara başlamışlardır.
Çinliler Türk akınlarını durdurabilmek için ünlü Çin Seddini yapmışlardır.(MÖ.214’te) (Uzunluğu 2250 km. yüksekliği 6 metre, sur üzeri yol genişliği 4m. 100 metre aralıklarda kule)
Hunlar bu dönemde Orhun-Selenga Irmakları ve Ötüken merkez olarak güneyde Sarı Irmak’a kadar egemen olmuşlardır.
Bilinen ilk hükümdarları “ Tuman ( Teoman)” dır. Teoman dağınık Hun boylarını “Ötüken” merkezli toplamayı başardı. Teoman Çinlilerin iç karışıklarından yararlanarak Çin’e akınlar düzenlemiş kuzey sınırındaki otlakları ele geçirmiştir.
Hunlar’ın en güçlü dönemleri babası Teoman’ı yenerek tahta çıkan Mete dönemidir.( MÖ.209 – MÖ.174) Mete doğu komşusu Moğol asıllı Tung-Hu ları yenilgiye uğratmıştır. (Kendisinden atı ve himayesindeki kadınlardan birisi istenmiş, bu istekleri yerine getirmiş ancak toprak isteklerini “Toprağın milletin malı olduğu” nu söyleyerek vermeyi reddetmiştir.) Çin üzerine yaptığı seferle Çinlileri yenilgiye uğratmış, onları vergiye bağlamış ve Çinli bir prensesle evlenmiştir.Mete Çin’in dışarıdan yönetilemeyeceğini ve Çin’e yerleşilemeyeceğini ( Kültür erimesini önlemek) görmüş ve Çin’le anlaşmayı uygun görmüştür.Kansu bölgesinde oturan Yüeçileri, Isık Göl kıyısındaki “Vusunlar” ı , Tarım Havzası’ndaki yirmialtı şehir devletini Hunlar’a bağlamış; doğuda Mançurya’dan - batıda Isık Göl’e, kuzeyde Sibirya içlerinden , güneyde Çin seddi ve Tibet’e kadar uzanan bir İmparatorluk kurmuştur.
Mete’nin İpek yolu’nu ele geçirmesi,Hunlar için büyük bir ekonomik güç oluşturmuştur.
Mete’nin Yönetim ve Askerlik alanında yaptığı düzenlemeler diğer Türk Devletleri üzerinde de etkili olmuştur.
Mete’den sonra tahta çıkan hükümdarlar zamanında Çin, İpek yolu’nu ele geçirme mücadelesi yapmış ( Ekonomik güç), çeşitli politikalarla (İleride üzerinde genişçe durulacak) Türkler’i içten bölerek zayıflatmıştır. MÖ.44 ‘te Hunlar doğu ve batı olarak ikiye ayrılmışlardır. ( Çi-çi ,Çin desteği alarak tahta çıkan kardeşi Hohan-ye ‘nin hükümdarlığını kabul etmemiş, batı’da hükümdarlığını ilan etmiştir.) Batı Hunlarına Çinliler son verdi.( Çi-çi’nin kendileri için tehlikeli bir güç olacağını düşündüklerinden) Zamanla güçlenen Doğu Hunları Çin politikaları sonucu Kuzey ve Güney Hunları Olarak ikiye ayrıldı. (MS.48) Kuzey Hunları Siyen-pi ‘ lerin saldırıları sonucu yıkıldılar. Çin seddi içine kadar çekilmiş olan
Güney Hunları ise zamanla Çin kültürü içinde eridi.

2. KAVİMLER GÖÇÜ, ASYA VE AVRUPA'NIN YENİ ÇEHRESİ, AVRUPA HUN DEVLETİ
Kavimler Göçü : MS. 375 ‘te İtil nehri dolaylarında yaşayan Hunlar’ın “Balamir” liderliğinde batıya hareket etmesiyle
başlayan ve Avrupa’da yüzyıl kadar süren Cermen kavimlerinin yer değiştirme hareketlerine “Kavimler Göçü” denilir.

Kavimler Göçünün Sonuçları :
Kavimlerin Roma İmparatorluğu üzerine baskıları sonucu, Roma İmparatorluğu birliğini koruyamayarak, 395 ‘te Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmış, 476’da Batı Roma İmparatorluğu yıkılmıştır.
Avrupa’nın her tarafı karışıklık ve istilalara uğramıştır.
Avrupa’daki Krallıklar güçlerini kaybetmiş Feodalite ( Derebeylik) rejiminin kurulmasına yol açmıştır.
Çeşitli Cermen kavimlerinin birbirleriyle karışıp kaynaşması sonucu yeni topluluklar oluşmuştur. ( İspanyollar,İngilizler vb.)
Günümüz Avrupa devletlerinin temelleri atılmıştır.( İngiltere,Fransa vb.)
Çoğu tarihçi tarafından ilkçağın sonu, Ortaçağ’ın başlangıcı kabul edilmiştir.
Asya’da Siyasi Durum :
Asya Hunları'nın yıkılmasıyla Orta Asya egemenliği Çin’in eline geçmiştir. Çin iç karışıklarından yararlanan Hunlar To-ba devletini kurmuşlardır.Bunun dışında Asya’da Avar, Sasani, Akhun, gibi devletler kurulmuştur.

AVRUPA HUN DEVLETİ :
Kavimler göçünü başlatan Batı Hunları tarafından kurulmuştur. İlk hükümdarları BALAMİR, en önemli hükümdarları ATTİLA’dır.
ULDIZ’IN ROMA SİYASETİ:Balamir'den sonra Batı Hunları'nın başına geçen Uldız, Roma İmparatorluğuna karşı akılcı bir siyaset izlemiştir. Hunlar'ın düşmanları Germen Kavimleri ile savaştığından, Batı Roma İmparatorluğu ile iyi geçinmiş, Doğu Roma’yı (Bizans) ise baskı altına almaya çalışmıştır.
RUA döneminde Uldız'ın siyaseti devam ettirilmiştir. Rua'nın ölümü üzerine Hunların başına Attila ve ağabeyi Bleda birlikte geçmişler, Bleda'nın ölümü üzerine Attilatek başına tahtta kalmıştır.

ATTİLA DÖNEMİ ( 434 - 453 ) :
Attila başlangıçta Uldız’ın siyasetini takip etmiş ve Bizans’ı baskı altına almak üzere Balkan seferleri düzenlemiştir. Bizans’ı MARGUS ve ANATOLYUS antlaşmaları ile ağır ve vergilere bağlamıştır. Bizans’ı dize getiren Atilla daha sonra Batı Roma üzerine yönelmiştir.
Margus Barışının önemli maddeleri :
Bizans ödemekte olduğu vergiyi iki katına çıkaracaktır.
Hunlar'dan kaçarak Bizans'a sığınanlar iade edilecektir.
Bizans Hunların düşmanlarıyla ittifak yapmayacaktır.
NOT :Bizans ile ilk kez savaşan ve barış yapan Türk devleti Avrupa Hunları'dır.
Anatolius Barışının önemli maddeleri :
Bizans, Tuna'nın güneyinde asker bulundurmayacak
Savaş tazminatı ödeyecek
Ödediği yıllık vergi 3 katına çıkacaktı.
NOT : Özellikle vergi maddesi Bizans'ı zor duruma düşüreceğinden,Bizans Attila'ya suikast girişiminde bulunmuş ancak başarılı olamamıştır.
Attila Doğu Roma imparatorluğunu etkisiz hale getirince Hun dış politikasını değiştirmiştir. Batı Roma İmparatorluğuna yapılan Hun desteği kesilmiş ve Batı Roma üzerine sefere çıkmaya karar vermiştir.

ATTİLLA’NIN BATI ROMA SEFERLERİ:
1)- Galya Seferi (451): Batı Roma'nın asker deposu olarak görülen Galya (Fransa) üzerine sefere çıkmış, Batı Roma Ordusuyla KATALON savaşını yaptı. Kesin sonuç alınamadı.
2)- İtalya Seferi (452 ): Bir yıl sonra 452’de Attila ikinci sefere çıktı. Bu defa Roma ordusu Attila’nın karşısına çıkmaya
cesaret edemedi. Romalılar Papa I.leon'u Attila’ya elçi olarak gönderdiler.Papayla görüşen ve bugüne kadar hangi konularda anlaştıklarını bilemediğimiz Attila Roma’ya girmekten vazgeçerek geri dönmüştür. Attila’nın ölümünden sonra Avrupa Hun Devleti eski gücünü koruyamadı.
Yıkılış Sebepleri :
İç karışıklıklar
Hunlara bağlı kavimlerin ayaklanmaları
Bizans saldırıları