HUKUK DOĞUYOR
HUKUK DOĞUYOR
Hukuk, toplum düzenini sağlamak için çıkarılmış ve devlet eliyle güçlendirilmiş kurallar bütünüdür. İlk Çağ’da yapılan hukuk kuralları kaynağını akıl, gelenek ve kutsal kitaplardan almaktaydı. Türkler de sözlü hukuk kurallarını uzun süre uygulamıştır. Hunlarda hukukun temelini, kaynağını geleneklerden alan sözlü hukuk kuralları yani töre oluştururdu. Coğrafyanın, hayat tarzının ve birlikte yaşama tecrübesinin etkisiyle oluşan töre, yazılı olmamasına rağmen sistemli, dinamik, etkili ve ihtiyacı karşılayacak bir yapyapıya sahipti. Törenin toplumda çok güçlü bir yaptırımı vardı.
yazılı hukuk kurallarının ilk örnekleri Sümerlerde görülür. Sümer Kralı Urkagina, kötü idare sebebiyle meydana gelen yolsuzlukları, halkın huzursuzluğunu ve hoşnutsuzluğunu gidermek için bir adaletname hazırlamıştı. Urkagina, yaptığı kanunlarda önceki yöneticilerin rahiplerle birleşerek halkı sömürdüğünü ifade etmiştir. Yaptığı düzenlemelerle de daha çok borç affı gibi konuları işlemiş ve halkı rahatlatmaya çalışmıştır.
Babil kralı hammurabi kanunları: Hammurabi kendini adaletin kralı olarak ifade etse de kanunlarını Tanrı Şamaş’ın önünde durduğu bir stelin alt kısmına yazdırmıştır. Bu stelde zayıfların ve öksüzlerin koruyucusu, Tanrı adına ülkeyi yöneten, adil ve insancıl hükümdar olarak kendisini tanıtır. Hammurabi Kanunları “dişe diş, göze göz” şeklinde değerlendirilen ve suçu işleyene aynı ağırlıkta cezayı içeren kanunlardır.
Hammurabi Kanunu hem daha önce yapılmış olan kanunların ve örf adet hukukunun bir derlemesiyle hem de zamanın ihtiyaçları dikkate alınarak oluşturulmuştur. 282 maddeden oluşan bu kanunların ön söz kısmında Baştanrı Marduk hakkında övücü sözler bulunmakta ve Marduk ile adalet tanrısı Şamaş tarafından Hammurabi’nin nasıl kral seçildiği anlatılmaktadır.
HAMMURABİ KANUNLARINDAN ÖRNEKLER
• Bir hırsız duvar delerek bir eve girmişse o deliğin önünde ölümle cezalandırılır ve oraya gömülür • Bir evde yangın çıkar ve oraya yangını söndürmeye gelen bir kimse, evin sahibinin malına göz dikip onun malını alırsa kendisi de aynı ateşe atılır. • Bir adam bir çocuğu evlatlık alır ve oğlu olarak ona ismini verirse ve onu besleyip büyütürse büyümüş bu çocuk bir daha geri istenemez. • Bir kişi hırsızlık yapsa eli kesilir. Bir kişi kendisiyle aynı sınıftaki bir kişinin dişine zarar verirse onun da dişi çekilir. • Babasını döven evladın iki eli kesilir. • Bir ada Bir adamın gözünü çıkaranın gözü çıkarılır • Birisini suçlayan ispata mecburdur. İspat edemezse ölüm cezasına çarptırılır
Hititler, gelişmiş bir hukuk sistemine sahipti. Hitit kanunları,Sümer kanunları gibi insancıldır. İşlenen suçların cezası daha çok maddi nitelik taşımaktadır. Hitit kanunlarında ölüm ve işkence cezaları yerine tazminat cezaları konmuştur Hititler yalnız insanları değil hayvanları ve bitkileri korumak için de yasalar çıkarmıştır. Hitit kanunlarında; evlenme, boşanma, nikâh, nişan gibi aileyle ilgili hususlara yer verilmiştir. Ön Asya kavimlerinde boşanma sadece erkeğe tanınan bir hak iken Hititlerde kadınlara da bu hak tanınmıştır. Hititler hukuk tarihinde ilk defa kasten öldürme ile kazara adam öldürmeyi birbirinden ayırmıştır. Hititlerde de cezalar belirlenirken sosyal sınıf farklılıkları esas alınmıştır. Hititlerde kollektif cezalar da uygulanmış yani bazı suçlarda ceza sadece o kişiye değil suçlunun ailesine de verilmiştir. Hitit kanunlarından bazı örnekler Hitit kanunlarında hırsızlığa ölüm cezası verilmez, çalınan malın üç katı gümüş ödeme cezası verilir ve ayrıca hırsızlık yapana dayak atılırdı. • Başkasının tarlasını yakan bir kimse yakalanırsa tarlası yanan kişiye köle olarak verilir. Büyücülük yapan sosyal konumuna göre ölümle cezalandırılır ya da sürgün edilir. • Bir kişi kralın hükmüne karşı gelirse onun evi harap edilir.
İBRANİLER tek tanrılı semavi din inancını benimsemiş ve bunun sonucunda ilahi kökenli hukuk kuralları bu dönemde görülmeye başlanmıştır. “On Emir” olarak bilinen bu hükümler, İsrailoğulları’nın Mısır’dan çıkışlarından sonra Sina Dağı’nda Tanrı tarafından Hz. Musa’ya bildirilen emirlerdir. Yahudi inancına göre Tanrı ile İsrailoğulları arasında yapılan ahdi (anlaşma) içeren, Yahudiler’in kutsal kitabına Hristiyanlar, günümüzde “Ahd-i Atîk” (Eski Ahit) demektedir.. On Emir, Eski Ahit’in ilk ve en önemli kısmı Tevrat’ta geçmektedir ON EMİR 1. Benden başka Tanrı’n olmayacak. 2. Kendin için oyma put, yukarıda göklerde olanın yahut aşağıda yerde olanın yahut yerin altında sularda olanın hiç suretini yapmayacaksın, onlara eğilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin. 3. Tanrı’nın adını boş yere ağzına almayacaksın. 4. Sebt gününü (cumartesi) takdis etmek için onu hatırında tutacaksın. Altı gün işleyeceksin ve bütün işini yapacaksın fakat yedinci gün efendin Rab’e Sebt’tir. Sen ve oğlun ve kızın, kölen ve cariyen ve hayvanların ve kapılarında olan garibin hiçbir iş yapmayacaksınız. Çünkü Rab gökleri, yeri ve denizi ve onlarda olan bütün şeyleri altı günde yarattı. 5. Babana ve anana hürmet edeceksin. 6. Öldürmeyeceksin. 7. Zina etmeyeceksin. 8.Çalmayacaksın. 9. Komşuna karşı yalan şahitlik yapmayacaksın. 10. komşunun hiçbir şeyine tamah etmeyeceksin
ÇALIŞMA SORULARI
1.HUKUK NEDİR? TANIMINI YAPINIZ.
2.YAZI BULUNMADAN ÖNCE HUKUKUN KAYNAKLARI NELERDİR?
3.TÖRE NEDİR?
4.İLK YAZILI KANUNLARI KİM YAPMIŞTIR? BU KANUNLARIN GENEL ÖZELLİĞİ NEDİR?
5.Hammurabi kanunları hangi krallığa aittir?BU KANUNLARIN SLOGANINI YAZINIZ.
6.HAMMURABİ KANUNLARINDAN 3 ÖRNEK VERİNİZ.
7.HİTİT KANUNLARI HANGİ MEDENİYETİN KANUNLARINA BENZER? HİTİT KANUNLARINDA YER ALAN 3 MADDEYİ YAZINIZ.
8.AHDİ ATİK NEDİR?ON EMİR NEREDE GÇMEKTEDİR?
9.ON EMİRDEN 3 TANESİNİ YAZINIZ.