SALTANATIN KALDIRILMASI (1 Kasım 1922):

SALTANATIN KALDIRILMASI (1 Kasım 1922):

Amasya genelgesinden beri bahsedilen millet egemenliği TBMM’nin açılmasıyla gerçekleştirilmiş ve TBMM’nin üstünde hiçbir güç olmadığı belirtilmiştir.                             Millet egemenliğinin yanında saltanatın da devam etmesi manasızdı. Üstelik Lozan görüşmelerine İtilaf devletleri ikilik çıkarmak için İstanbul Hükümeti’ni de davet etmişlerdir.                                  Saltanatın kaldırılmasının nedenleri

1.      Osmanlı Devletinin TBMM Hükümeti yanında Lozan görüşmelerine çağrı edilmesi ve durumun Türk Milletinin çıkarına ters düşmesi.

2.      İstanbul Hükümeti ve padişahının, Kurtuluş Savaşı sırasında milli direnişe karşı olması.

3.      Saltanat sisteminin ulusal hakimiyet anlayışına ters düşmesi.

4.      Bir ülkede 2 hükümetin bulunmasının ulusal menfaatlerle bağdaşmaması.

 1 Kasım 1922’de saltanat hilafetten ayrılarak kaldırılmıştır. Böylece Osmanlı Devleti resmen sona ermiştir.                                                                                                                                  Vahdettin sadece halife unvanını kullanarak İngilizlere müracaat etmiş ve ülkeyi terk etmiştir. (17 Kasım 1922)                                                                                                                             TBMM Vahdettin’deki halifelik sıfatından İngilizlerin faydalanmasını engellemek için halifeliği Osmanlı hanedanından Abdülmecit Efendi’ye vermiştir. (20 Kasım 1922)

SONUÇLARI                                                                                                                                     1. Osmanlı Devleti resmen sona erdi.                                                                                              2. Laikliğin ilk aşaması gerçekleşti.                                                                                                 3. Milli egemenlik yolunda önemli bir adım atıldı.

 LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI (20 Kasım 1922-4 Şubat 1923- 23 Nisan  – 24 Temmuz 1923):

TBMM barış görüşmelerinin yeri olarak İzmir’i teklif etmişse de kabul edilmemiş, tarafsız bir bölge olan Lozan’da anlaşılmıştır. TBMM’yi Mudanya Ateşkes Antlaşmasındaki başarılarından dolayı ismet Paşa temsil etmiştir.                                                                                                     TBMM Kapitülasyonlar ,Ermeni  meselesi ,Boğazlar ve tam bağımsızlıktan taviz verilmemesini istemiştir.                                                                                                     Görüşmelere birçok İtilaf devletinin yanında Boğazlar konusunda Sovyetler ve Bulgaristan da katılmıştır. ABD ise yalnızca gözlemci göndermiştir. Görüşmeler 20 Kasım’da başlamış ama bir çok konuda anlaşılamamış, 4 Şubatta kesilmiştir.

İki tarafın orduları savaşa hazır hale getirilmişse de savaş olmadan 23 Nisan’da görüşmeler yeniden başlamıştır. Karşılıklı tavizlerle 24 Temmuz 1923’te antlaşma imzalanmıştır.

Maddeleri: (143 )   

Sınırlar:

·         Yunanistan ile sınır Mudanya’da olduğu gibi Meriç Nehri olacak

·         Bulganstan ile sınır İstanbul ve Nöyyi Antlaşmaları’na göre olacak

·         Bozcaada ve Gökçeada dışındaki Ege adaları Yunanlılar’a verilecek özellikle sınırlarımıza yakın olan adalar silahlandırılmayacak.

·         12 Ada İtalyanlara bırakılacak

·         Türkiye-Suriye sınırı Ankara Antlaşması’na göre beklenmiştir

·         Türkiye-lrak sınırı ilgili devletlerin (Türkiye, İngiltere) ikili görüşmelerine bırakılmış, Musul sorunundan dolayı anlaşma sağlanamamıştır

·         Türkiye-İran sınırı 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması’ndakı gibi kalmış, Zağros Dağlan sınır kabul edilmiştir.

·         Doğu sınırımız, Moskova ve Kars antlaşmalarına göre belirlenmiştir

 Boğazlar: Boğazlar Türkiye’nin başkanı olduğu bir komisyon tarafından idare edilecek her iki yakası askerden arındırılacaktır.

Kapitülasyonlar: Kesin olarak kaldırılmıştır

Savaş Tazminatı: Savaş tazminatı olarak Yunanlılardan Karaağaç  alınmıştır.

Azınlıklar: Türkiye vatandaşı kabul edilerek ayrıcalıkları kaldırılmıştır

Nüfus Mübadelesi: İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler haricinde kalan nüfusa karşılıklı değiştirilmiştir.

Patrikhane: Bütün çabalara rağmen patrikhane yurt dışına çıkarılamamıştır Ancak yabancı kiliselerle irtibat kurması yasaklanmıştır.

Dış Borçlar: Osmanlı’dan kalma dış borçların ödenmesi isteğimize göre çözülmüş borçlar Osmanlı dan ayrılan devletler arasında paylaştırılmış payımıza düşen kısım kağıt para olarak taksitle ödenmiştir Duyun-ı Umumiye kaldırılmıştır.

Yabancı Okullar: Milli Eğitim Bakanlığı na bağlanmış bu konuda yabancı devletlerin müdahalesine izin verilmemiştir.

İstanbul’un Boşaltılması: Lozan’ın  onayından sonra 6 hafta içinde gideceklerdir.

ÖNEMİ

1- l Dünya Savaşı’nın en son imzalanan barış anlaşması Lozan’dır.                                          2-Uluslararası bir anlaşmadır ve geçerliliğini günümüzde de korumaktadır.                               3-Yabancı okullar dış borçlar, nüfus mübadelesi boğazlar, Musul meselesi ve Hatay sorunu sonradan tekrar gündeme gelmiş ve çoğu lehimize çözülmüştür.                                                4-Sevr’in geçersiz olduğu kabul ettirilmiştir                                                                                     5-itilaf Devletleri Misak-ı Milli’ yi ve Türk Devleti’nin bağımsızlığını kabul ettiler.                      6-Musul meselesi Lozan’da çözülemeyen ve sonraya bırakılan tek meseledir                                                                                                                                      

 2.MECLİS’İN AÇILMASI (11 Ağustos 1923)

23 Nisan 1920’de çalışmalarına başlayan l. TBMM, ulusal bağımsızlığı gerçekleştirmeyi amaçlayan vatansever insanlardan oluşuyordu. Olağan üstü bir meclistir.. Mustafa Kemal mecliste değişik görüşlerde olan insanları bir araya getirmek için “Mûdafaa-i Hukuk” grubunu kurmuştu. Meclis 1 Nisan’da kendini feshetmesiyle seçimlerin yenilenmesine karar verildi.

Seçimleri çoğunlukla Müdafaa-i Hukuk grubu üyeleri kazandı. II. TBMM 11 Ağustos 1923’te çalışmalarına başladı. 23 Ağustos 1923’te Lozan Anlaşması meclis tarafından onaylandı. İnkılapçı bir meclistir.

II. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak 18 Ekim 1924 tarihinde hizmete açılmıştır. II. Türkiye Büyük Millet Meclisi 1924-1960 yılları arasında Atatürk ilke ve inkılâplarının gerçekleştirildiği; Cumhuriyetimiz'in gelişmesi için çok önemli çağdaş kararların alındığı; çağdaş yasaların çıkarıldığı uluslararası alanda Türkiye'nin etkinliğini ve saygınlığını artıran antlaşmaların yapıldığı; çok partili sisteme geçişin sağlandığı önemli bir yapıdır.

ANKARA’NIN BAŞKENT OLMASI (13 Ekim 1923)

Lozan Anlaşması uyarınca anlaşmanın TBMM’de onaylanmasını takip eden altı hafta içinde İstanbul İtilaf devletleri askerlerince boşaltıldı.(2 Ekim 1923). Bu durum başkent sorununu gündeme getirdi. Meclisteki uzun tartışmalardan sonra Ankara başkent olarak kabul edildi.

CUMHURİYETİN İLANI (29 Ekim 1923)

TBMM’nin açılması, arkasından saltanatın kaldırılmasıyla millet egemenliği büyük ölçüde gerçekleşmişti. Fakat kamuoyu hazır olmadığı için “Cumhuriyet” adı konmamıştı.   

CUMHURİYETİN İLANININ NEDENLERİ

1- 1 Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması sonucu ortaya çıkan devlet başkanlığı meselesini çözüme kavuşturmak.
2- Millet egemenliğini sağlamak ve demokrasiyi en iyi şekilde uygulayabilmek.
3- Yeni Türkiye devletinin yeni yönetim şeklini (rejimini) belirlemek ve bu alandaki tartışmaları sona erdirmek.
4- Meclis Hükümeti sisteminden kaynaklanan sorunları gidermek.
  29 Ekim 1923’de Cumhuriyet ilan edildi. Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı, Fethi Bey TBMM başkanı, ismet Paşa başbakan oldu.                                                                                                   Cumhuriyetinilanıyla;                                                                                                                                   Devletrejimininadbelirlendi.                                                                                                                 Devlet başkanı sorunu halledildi.                                                                                                     Meclis hükümeti sisteminden kabine sistemine geçildi.                                                         Yürütmeye işlerlik kazandırıldı.