10.SINIF YAZILIYA HAZIRLIK ÇALIŞMASI
10.SINIF YAZILIYA HAZIRLIK ÇALIŞMASI 1.Tımar sisteminin Osmanlı Devleti’ne sağladığı ekonomik ve askerî faydalar nelerdir? yazınız. Ekonomik; Tımar sistemi ile toprağın boş kalması engellenerek üretimde süreklilik sağlanmış, vergiler düzenli bir şekilde toplanmış, memur maaşları bunlarla ödenmiştir. Askeri; Tımarlardan elde edilen vergi gelirleriyle hazineye yük olmadan her an savaşa katılmaya hazır düzenli bir ordu oluşturulmuştur. Bu ordular bulundukları bölgelerde güvenliği sağlayarak merkezi otoritenin ülke sınırlarının dört bir yanında güçlenmesini sağladılar 2. Osmanlı Devleti'nin düzenli ve profesyonel bir ordu kurmak istemesinin sebepleri neler olabilir? Osmanlı Devleti’nin düzenli ve profesyonel bir ordu kurma isteği, devletin sınırlarını koruma, genişletme ve iç güvenliği sağlama ihtiyacından kaynaklanıyordu. Ayrıca, dönemin diğer büyük devletleri ile rekabet edebilmek ve merkezi otoriteyi güçlendirebilmek için modern ve etkili bir askeri yapıya sahip olmak gerekliliği bu isteği tetiklemişti 3. Osmanlı Devleti, Yeniçeri Ocağı’nı kurmak amacıyla hangi uygulamalardan yararlanmıştır? Pencik sistemi ve Devşirme sistemi 4. Yeniçeri Ocağı’nın ve devşirme sisteminin Osmanlı devletleşme sürecine etkisi nedir? •Osmanlı Devleti’nde merkezî otoritenin kurulması ve devamlılığının sağlanmasında önemli rol oynamıştır •Yönetim kademeleri ve ordudaki görevlilerin devşirme kökenli olması Osmanoğlu hanedanına rakip herhangi bir kişi veya ailenin ortaya çıkmasını engellemiştir. •Yönetici kesimin ayrıcalıklı, sosyal bir sınıf olmasını engellemiştir. •Hükümdar değişse de devlet tarafından yetiştirilen devşirmelerin Osmanlı sarayına sadakat ve bağlılıkları değişmemiştir 5. Osmanlı toplum düzeni resmî tasnife göre askerîler ve reaya şeklinde ikiye ayrılırdı. Ancak herhangi bir sınıf ayrımı söz konusu değildi. Öyle ki devlete hizmet karşılığı reayadan askerî sınıfa geçmek mümkündü. Bu tasnife göre askerîler yönetenler grubunda yer alır ve devlete vergi ödemezlerdi. Osmanlı Devleti’nde askerîler; padişahın kendilerine idari, askerî, adli ve dinî yetki tanıdığı devlet görevlilerinden oluşurdu. Reaya ise şehirliler, köylüler ve konargöçerlerden oluşurdu Reayanın askerîlerden en önemli farkı ne olabilir? Reayanın askerîlerden en önemli farkı; devlete vergi ödemeleriydi 6. Osmanlı Devleti’nin idari alanda birtakım düzenlemeler yapmasının sebepleri neler olabilir? Osmanlı Devleti, sınırlarının genişlemesine bağlı olarak devlet idaresini geliştirmek, devletle halk arasındaki ilişkileri düzenlemek amacıyla idari alanda birtakım düzenlemeler yaptı. 7. Osmanlı devlet idaresi hangi bölümlerden oluşmuştur? Osmanlı Devleti idaresi seyfiye (yönetenler yani askerî sınıf, askerî bürokrasi), ilmiye (din, eğitim ve hukuk bürokrasisi) ve Kalemiye (sivil bürokrasi) şeklinde birbirini tamamlayan üç bölümden oluşurdu. 8. Osmanlı Devleti idaresi içinde yer alan İlmiye sınıfının belli başlı görevleri nelerdir? İlmiye sınıfının belli başlı görevleri arasında ilim ve tedris (eğitim-öğretim) faaliyetlerinin sürdürülmesi; dinî, sosyal, idari ve askerî konularda dinin görüşünün açıklanması; idari ve yargıya ait hizmetlerin görülmesi gibi konular yer alırdı 9. İlmiye sınıfının Divânı-ı Hümâyun’daki temsilcilerinden olan, Divân’a gelen davaları dinleyen ve karara bağlayan, Kadıların atanması, denetlenmesi ve terfilerini yapan görevli kimdir? Kazasker 10. Osmanlı Devleti’nde ilmiye sınıfının başı olarak kabul edilen, Divân’da alınan kararların İslam dinine uygun olup olmadığı yönünde fetva verme yetkisi bulunan görevli kimdir? Şeyhülislam 11. Osmanlı taşra teşkilatı içinde yer alan yönetim birimlerinden biri olan kazaların başında ilmiye sınıfına mensup kadılar bulunurdu. Kadılar, insanlar arasında ortaya çıkan problemleri ve davaları şeri hükümlere göre çözüme kavuşturmak için yetkili makamca tayin edilen şahıslardı. Kadıların idari (mülki), ilmî ve adli konularda oldukça geniş yetkileri vardı. Osmanlı taşra teşkilatı içinde kazaların başında bulunan kadıların hangi alanlarda ne tür yetkileri vardır? İdarî; •Kazanın yönetimini ve asayişini sağlamak. •Başkentten gelen emirleri halka bildirmek. •Tapu sicil kayıtlarını düzenlemek. •Vakıfları, loncaları, birtakım dinî grupları, zaviye ve tekkeleri denetlemek. Adli; •Kazalarda devletin şeri ve örfi kanunlarını uygulamak. •Kazalardaki devlet görevlilerinin bütün uygulamalarını yargı denetiminden geçirmek. •Evlenme, boşanma, miras, nafaka, vasi belirleme, noterlik gibi işlemleri yapmak. Askerî; •İhtiyaç olduğunda halktan asker toplamak, sefer için toplanan vergiyi en kısa sürede orduya ulaştırmak. •Sefer sırasında ordunun ihtiyaçlarını temin etmek, yol ve konaklama tesislerini önceden kontrol etmek. Belediye Hizmetleri; •Şehrin genel düzenini, altyapı ve imar hizmetlerini, çevre temizliğini gözetmek. •Çarşı ve pazarlarda satılan ürünlerin fiyatlarını belirlemek, ölçü aletlerinin kontrolünü sağlamak. Mâlî; •Ürünlerin alım satım değerlerine dikkat etmek, piyasada sahte para bulundurulmasına engel olmak. •Sorumlu bulundukları bölgelerdeki vergilerin sorunsuzca toplanmasını sağlamak 12. İlk Osmanlı kadısı kimdir? Dursun Fâkih 13. Osmanlı Devleti’nde yönetim ve askerlikle ilgili yetki ve sorumlulukları bulunan Seyfiye sınıfının Divân-ı Hümayundaki temsilcileri kimlerdir? Vezir-i âzam, Kaptanıderya ve Yeniçeri Ağası idi 14. Osmanlı Devleti’nde, genelde idari ve mali işlere bakan Kalemiye sınıfının Divân-ı Hümayundaki temsilcileri kimlerdir? Kalemiye sınıfının Divân-ı Hümâyun’daki temsilcileri, Anadolu ve Rumeli Defterdarları ile Nişancı idi. 15. Osmanlı Devleti’nde dinî ve ilmî konularda eğitim veren en önemli kurum medreseler idi. Medreselerde eğitim ve öğretim ücretsizdi. Medreselerde dinî (Kur’an, hadis, tefsir, fıkıh gibi) ve pozitif ilimler (astronomi, matematik, fizik gibi) öğretilirdi. Medrese eğitimini bitirenler icazet alarak müderrislik (öğretmenlik) ve kadılık için başvurabilirlerdi. Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren, devletin ihtiyaçları ve toplumun eğitimi için kurulan medreseler hem devletin hem de şehirlerin gelişmesi açısından Osmanlı’ya büyük faydalar sağladı. Osmanlı Devleti’nde medreselerle ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız. • İlk medrese hangi padişah döneminde açılmıştır? → Orhan Bey döneminde • İlk medrese nerede ve ne zaman açılmıştır? → İznik’te 1331’de • İlk Osmanlı medresesinin ismi nedir? → Orhan Gazi Medresesi • İlk Osmanlı müderrisi kimdir? → Dâvûd-i Kayserî 16. Tarih boyunca çağ açıp çağ kapayan Türkler, sadece kılıç yoluyla fetih hareketlerinde bulunmadılar. Kalemi, düşünceleri ve yapmış oldukları bilimsel faaliyetlerle birçok Türk âlimi dünya medeniyetine önemli katkılarda bulundu. İslamiyet’le birlikte bu durum daha da ivme kazandı. Türk ve İslam dünyasında birçok âlim yetişti. Ünleri dünyaya yayılan bu bilginler, bilimlerin gelişmesine ve yayılmasına katkıda bulundular. Osmanlı Devleti döneminde, Türk dünyasında yetişmiş önemli bilim insanlarından üç tanesini yazınız. Akşemseddin, Ali Kuşçu ve Uluğ Bey 17. I. Fatih Sultan Mehmet’in de lalasıdır. II. Amasya ve Osmancık Medreselerinde tıp, eczacılık ve tasavvuf alanında çalışmalar yapmıştır. III. İlk defa bazı hastalıkların, tohum adını verdiği mikroplardan kaynaklandığını öne sürmüştür IV. Mikroptan haber vermesi bakımından Louis Pasteur ve Robert Koch gibi bilginlerin öncüsü olmuştur. SORU—Yukarıda önemli özellikleri verilen Türk bilim insanı kimdir? Akşemseddin 18. I. Akkoyunlu Devleti bünyesinde bilimsel faaliyetlerde bulunmuştur. II. Semerkant’taki Uluğ Bey Rasathanesi’nde görev yapmıştır. III. Astronomi alanında önemli çalışmalarda bulunmuştur. IV. Fatih Dönemi’nde Ayasofya Medresesi’nde müderrislik yapmıştır. SORU—Yukarıda önemli özellikleri verilen Türk bilim insanı kimdir? Ali Kuşçu 19. I. Timur’un torunu ve Timur Devleti’nin dördüncü hükümdarıdır. Hükümdarlığı döneminde Semerkant’ta medrese ve rasathane inşa ettirdi. II. Matematik ve astronomi alanında yapmış olduğu çalışmalarla Türk-İslam dünyasında nam kazandı. SORU—Yukarıda önemli özellikleri verilen Türk bilim insanı kimdir? Uluğ Bey 20. Osmanlı’nın devletleşme sürecinde etkili olan el sanatları nelerdir • Ahşap ve Taş İşlemeciliği • Dokumacılık • Çinicilik • Hat Sanatı • Ebru Sanatı 21. Osmanlı Devleti’nde, ahşap işçiliğiyle uğraşan sanatkârlara ………, güzel yazı yazma sanatı ile uğraşanlara ise ………. denirdi. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi görevliler yazılmalıdır? Neccar—Hattat 22. Osmanlı fetihleri sonucu Rumeli’deki toplum ve şehir yapısında ne gibi değişiklikler yaşanmıştır? Osmanlı fetihleri sonucunda, Rumeli’deki şehirlerde Türk-İslam mimarisi ve kültürel etkiler gözlemlenmiş, yeni idari ve sosyal yapılar oluşturularak bölgelerin ekonomik ve sosyal dokusu yeniden şekillenmiştir. 23. XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yetişmiş en büyük mimari ustası Mimar Sinan’dır. Dört yüzden fazla eseri mevcuttur. SORU—Mimar Sinan’ın önemli eserleri hangileridir? Aşağıdaki yerlere cevaplandırınız. • Çıraklık Eseri → Şehzade Camii (İstanbul) • Kalfalık Eseri → Süleymaniye Camii (İstanbul) • Ustalık Eseri → Selimiye Camii (Edirne) 24. İstanbul’un fethedilmeden önce birçok kez kuşatılmasına rağmen alınamamasının sebepleri neler olabilir? İstanbul’un fethedilmeden önce birçok kez kuşatılmasına rağmen alınamamasının sebepleri arasında; şehrin doğal ve yapay savunma sistemlerinin çok güçlü olması, Bizans’ın deneyimli askeri kadrosu ve dönemin teknolojisinin şehrin savunma sistemlerini aşmaya yeterli olmaması sayılabilir. 25. İstanbul’un Fethi’nin sebepleri nelerdir? • Bizans’ın şehzadeleri kışkırtarak Osmanlı Devleti’ni içten yıkmak istemesi • Osmanlı’nın İstanbul’u alarak Anadolu ve Rumeli toprakları arasında bütünlük sağlamak istemesi • Bizans’ın, Haçlı ittifaklarını teşvik ederek Osmanlı’yı Rumeli ve Anadolu’daki fetihlerinde zor durumda bırakması • Hz. Muhammed’in İstanbul’u fethedecek kumandanı ve orduyu öven hadisi • İstanbul’un önemli kara ve deniz ticaret yollarının kesiştiği bir konumda bulunması 26. İstanbul’un Fethi’nin Türk Tarihi açısından önemli sonuçları nelerdir? ✹ Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü sağlandı. ✹ Karadeniz ve Akdeniz arasındaki ticaret yollarının denetimi Osmanlıların eline geçti. ✹ Fener Patrikhanesi ve Ortodokslar Osmanlı korumasına girdi. ✹ İstanbul, Osmanlı Devleti’nin başkenti oldu. ✹ Osmanlı Devleti’nin Türk ve İslam dünyasındaki itibarı arttı. ✹ II. Mehmet “Fatih”, “Sultanü’l Berreyn ve Hakanü’l Bahreyn (İki Karanın ve İki Denizin Hükümdarı) unvanını aldı. 27. İstanbul’un Fethi’nin Dünya Tarihi açısından önemli sonuçları nelerdir? ✹ Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu sona erdi. ✹ En güçlü surların bile toplarla yıkılabileceği görüldü. Bu durum, Avrupa’daki feodalite (derebeylik) rejiminin yıkılmasına ortam hazırladı. ✹ İpek Yolu’nun ve Karadeniz ile Akdeniz arasındaki ticaret yollarının Türklerin eline geçmesi, Avrupalıları yeni ticaret yolları aramaya sevk etti. Bu durum “Coğrafi Keşifler”in başlamasına zemin hazırladı. ✹ İstanbul’un Fethi; Orta Çağ’ın sonu, Yeni Çağ’ın başlangıcı oldu. ✹ Bizans’tan Avrupa’ya kaçan (özellikle İtalya’ya giden) Bizanslı bazı bilim insanlarının çalışmaları, Avrupa’da Rönesans’ın başlamasında etkili oldu 28.Fatih sultan Mehmet,Balkanlarda sarsılan osmanlı hakimiyetini tekrar pekiştirmek için hangi yerleri fethetmiştir? Sırbistan, Mora Yarımadası, Eflak- Boğdan, Bosna-Hersek, Arnavutluk 29.Fatih sultan Mehmet,Karadenizde hakimiyet kurmak için nereleri almıştır? Amasra, Sinop, Trabzon, Kırım 30. Tarihçiler tarafından ‘‘sekiz yıla seksen yıllık iş sığdırmış büyük bir padişah’’ olarak değerlendirilen Osmanlı padişahı sizce kim olabilir? Yavuz Sultan Selim veya I.Selim (1512—1520)