DEVRİMLER VE DEĞİŞİMLER
DEVRİMLER VE DEĞİŞİMLER
Fransız İhtilali’nin İmparatorluklara Etkisi
Fransız İhtilali sonucunda ulus, milliyetçilik,millî egemenlik, demokrasi, laiklik, adalet gibi kavramlar tüm Avrupa’ya yayıldı.
İhtilalin ülkelerini etkilemelerinden çekinen devletler Avrupa’da Fransa’ya karşı birleşip savaştılar. (1793-1815 )Bu savaşlar, ülkeleri siyasi, sosyal ve ekonomik açıdan etkiledi ve Avrupa’daki mevcut güçler dengesini de bozdu.
Fransız İhtilali, özellikle çok uluslu yapıları olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Rusya ve Osmanlı Devleti’ni etkiledi. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Fransız İhtilali’nin getirmiş olduğu milliyetçilik akımı ve liberal fikirlerle parçalanabilirdi.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, ülkede otoriteyi arttırarak Metternich Politikasıyla milliyetçi ve liberal hareketleri bastırma yolunu tercih etti.
1848 ihtilalleri sırasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’ndaki etnik guruplar liberalizm ve milliyetçilik akımından etkilendiler. Bağımsızlık için ayaklanan Sırplar, Hırvatlar ve Romenler isteklerine kavuşamadı.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Alman ve İtalyan millî birliklerinin kurulmasını engellemeye çalıştı. Rusya, Batı’dan gelebilecek ihtilallerin etkilerinden korktu. Fransız İhtilali’nin yaymış olduğu fikirlerden dolayı çıkan liberal ve milliyetçi ayaklanmaları bastırmaya çalıştı. Buna rağmen Fransız İhtilali’nin yaygınlaştırdığı liberalizm ve nasyonalizm (milliyetçilik) akımları Rusya’yı da etkiledi. 1830 yılında Rusya sınırları içinde yaşayan Polonyalılar hürriyetlerini kazanmak için ayaklandılar.
1830’da Fransa kralı devrilince Belçikalıların çıkarttığı isyanı Rusya bastırdı. Rusya, ihtilalcileri uyararak ihtilalin Prusya’ya sıçraması durumunda buna sessiz kalmayıp müdahale edeceğini ilân etti. Macar İsyanı’nı bastırmak için Avusturya’ya asker gönderen Rusya,Osmanlı Devleti’ne de Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı’nı bastırılmasında yardım etti
Fransız İhtilali ile1789 İnsan Hakları ve Yurttaşlık Bildirgesi’yle gelen kanun önünde bütün vatandaşların eşitliği (siyasal eşitlik) ilkesi 1815’ten itibaren, aydınlar tarafından ekonomik eşitliğe de dönüştürüldü.
Bunun sonucunda sosyalizm akımı doğdu. Sosyalist akım, 1917’de Çarlık Rusyasının Bolşevik İhtilali ile yıkılmasına ve yerine Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin kurulmasına neden oldu.
Mutlak monarşi haricinde siyasi ve sosyal durumu Avrupa’ya benzemeyen Osmanlı Devleti, başlangıçta Fransız İhtilali’nden dolayı herhangi bir endişe duymadı. Osmanlı Devleti’nde ayrıcalıklı bir sınıf bulunmamaktaydı. İslam ülkesi olması ve Avrupa Devletler Hukukuna tabii olmamasından dolayı Osmanlı Devleti, Fransa’da ilan edilen İnsan Hakları ve Yurttaşlık Bildirgesi’nin kendisi için tehlike oluşturacağını düşünmüyordu.
Fransa’daki rejim meselesinin Avrupa’nın bir iç sorunu olduğunu düşündüğünden ihtilalcilerin Osmanlı ülkesinde rahatça gezebilmelerine izin verdi.
Fransız İhtilali’nin getirmiş olduğu nasyonalizm akımı çok uluslu Osmanlı Devleti’ni de etkiledi.
İhtilalin Osmanlı Devleti’ndeki gayrimüslim halk üzerinde etkili olmaya başladığının en bariz
örneği 1820 Yunan Ayaklanmasıdır. Fransız İhtilali’nin yaymış olduğu milliyetçilik akımının etkisi ile I. Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde devlet sınırlarının Meriç Nehri’ne kadar gerilemesine, Balkan ülkelerinin bağımsızlıklarını kazanmalarına sebep oldu. Fransa, 1799’da Akka’yı kuşattığında Bâbıâli’nin yayınladığı bildiride: Herkesin insan olmak bakımından eşit olduğu,kimsenin başkaları üzerinde bir üstünlüğünün bulunmadığını ve herkesin kendi hayatına şekil vermeye gücünün olduğu ifade edildi. Bu anlayış XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde liberal düşüncelerin ilkelerini oluşturdu. İhtilalin yaydığı fikir akımları,Osmanlı Devleti’ndeki subay ve teknik okullarda ders veren yabancı öğretmenler tarafından yayıldı. 1830’lardan sonra Batı’da sivil toplum hayatına yer etmiş olan özgürlük ve anayasacılık gibi düşünceler Osmanlı Devleti’nde 1839 yılında Tanzimat Fermanı’nın yayınlanmasına neden oldu. Bu ferman ile 1840-1870 yılları arasında Osmanlı’da eğitim, askerlik, yönetim, vergi, yargı alanlarında yeniden düzenlenmeye gidildi
GENÇ OSMANLILAR
Genç Osmanlılar: (Soldan sağa) Ahmet Rıza Bey, Nazim Efendi, Muhammed Ali Paşa, Sezai Bey ve Ahmet Sait Bey (temsilî)
AMACI: Abdülaziz’in keyfî, istipdata dayalı yönetimine son vermek, memlekette meşrutiyeti ilân etmek, dış ve iç siyasetimize belirli, sağlam bir yön vererek osmanlı İmparatorluğu’nusürüklenmektebulunduğuuçurumdankurtarmaktır. 1865-1875 yılları arasında yürüttükleri çalışmalarla Osmanlı Devleti’nde ilk anayasanın yürürlüğe girmesini sağladılar (1876). Böylece Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet Dönemi başladı. II. Meşrutiyet yıllarında Türkçülük akımı hızla Osmanlı coğrafyasında yayılmaya başladı. Osmanlı Devleti yıkıldıktan sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin temelinde bu Türk milliyetçiliği yer aldı.
Osmanlı Devleti’nde Bağımsızlık Hareketleri
Çeşitli ırk, din, dil ve kültüre sahip milletlerden oluşan Osmanlı Devleti’nde Fransız İhtilali ile gelişen milliyetçilik akımının etkisiyle birçok isyan meydana geldi.
Fransa’nın Osmanlı egemenliğindeki Balkan Milletlerini desteklemedeki amacı: Balkanlar’ı ele geçirmek, Mısır’a çıkmak ve Doğu Akdeniz’i bir Fransız gölü hâline getirmek
Rumlara silah ve cephane göndererek isyanı körükledi. Mısır’a giren Napolyon Osmanlı Devleti aleyhine halkı kışkırttı. Türkçe, Rumca, Ermenice tercüme ettirdikleri milliyetçilik bildirilerini Akdeniz’deki adalara gönderdiler.
Rusya, Yedi Ada’da Rumları Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırttı. Ruslar, Türkleri Balkanlardan atmak , boğazları ele geçirmek ve sıcak denizlere inmek amacıyla Panislavist hareketlerle Balkan milletlerini kendi amaçları doğrultusunda kullandı.
Avusturya ve Rusya, Balkanlar’daki emellerini gerçekleştirebilmek için Sırbistan’ayolladıkları ajanlarla milliyetçilik düşüncesini Sırplar arasında yaymaya başladılar. 1804yılında başlayan isyan 1878 yılında Sırpların bağımsızlığı ile sonuçlandı
Sırplardan sonra 1821 yılında Rumlar isyan ettiler. Avrupalı devletler müdahale ederek Rum İsyanı’nı uluslararası bir mesele hâline getirdiler. İngiltere, Rusya ve Fransa, Osmanlı Devleti’nden Yunanistan’a özerklik vermesini istediler. Osmanlı Devleti bu isteği reddedince Osmanlı ve Mısır donanmaları İngiliz, Fransız ve Rus ittifakı tarafından Navarin’de yakıldı. Osmanlı Devleti, Navarin’de uğradığı zararın karşılanmasını istedi
1828-1829 Osmanlı-Rus savaşında Osmanlı Devleti yenilince yapılan Edirne Antlaşması ile Yunanistan bağımsızlığını ilan etti. Yunanistan’ın bağımsızlığını kazanması diğer azınlıkların da isyan ederek Osmanlı Devleti’nden kopmalarına sebep oldu.
1830 İHTİLALLERİ
1830 İhtilallerinin sebepleri: 1 Ekonomik hayatın gelişmesinin ancak siyasal alandakiliberalizm ile gerçekleşeceğine inanılması, 2.Avrupa halklarında özgürlük arayışının gittikçe yaygınlaşması,
3.kralların özgürlük düşüncesini benimseyen Avrupa halkının üzerinde hakları kısıtlayıcı politika uygulaması, 4. kralların anayasayı kaldırmak veya anayasanın sınırlarını daraltmak istemesi 5.milliyetçilik akımının güçlenmesi, 6.Almanya’da bilim ve felsefenin ilerlemesiyle Avrupa’ya liberalizmin yerleşmesi.
Sonuçları:
1. Fransa’da meşrutiyet kabul edildi, halkın kısıtlanan hakları iade edildi ve böylece yönetimde liberallerin etkisi arttı.
2. İhtilaller hızla Avrupa’yı etkiledi. İngiltere’de liberalistler iktidara geldi. Belçika Hollanda’dan ayrıldı. İsveç, Norveç ayrılarak iki ayrı devlet oldu.
3. 1830 İhtilalleriyle Avrupa’da liberal milliyetçi akımlar güçlendi.
4.1830 İhtilalleri Fransa ve İngiltere’de işçi sınıfının siyasal yaşamda bağımsız bir güç olarak doğmasını sağladı
1848 İHTİLALLERİ
1848 İhtilalleri asıl olarak Sanayi İnkılabı’yla ortaya çıkan işçi sınıfının bir kısım haklar elde etmek için ayaklanmasıyla ortaya çıktı.
2. Kısa sürede ihtilal diğer Avrupa ülkelerine de sıçradı. İngiltere, Prusya, Avusturya, İtalya, Belçika ve Hollanda da ayaklanmalar çıktı.
Sonuçları:
1. Fransa’da cumhuriyet ilan edildi. Sosyal haklar konusunda eşitlik getirildi.
2. Ölüm cezası kaldırıldı, esir ticareti yasaklandı.
3. Avrupa’da sosyalist akımlar yayıldı. Sosyalist partiler kuruldu.